Joshua Wong và sự trỗi dậy của sinh viên Hongkong

Vũ Đông Hà  - Năm 1989. Thiên An Môn. Joshua Wong chưa ra đời. 23 năm sau, 2012, người học sinh lúc ấy chỉ mới 16 tuổi, chưa biết lái xe, đã tạo nên cơn chấn động Thiên An Môn lần thứ hai khi anh dẫn đầu 120.000 sinh viên học sinh Hongkong xuống đường, chiếm đóng trụ sở văn phòng chính phủ để đòi huỷ bỏ đề án chương trình giáo dục áp đặt lên Hongkong mang đầy màu sắc cộng sản từ Bắc Kinh.

Cuộc xuống đường 2012 là kết quả của phong trào Scholarism được thành lập trước đó 1 năm bởi Joshua Wong và vài người bạn. Tất cả đều như Joshua, ở vào lứa tuổi 15 và là những người lãnh đạo một phong trào dân chủ trẻ tuổi nhất của lịch sử Hongkong.

Người học sinh trẻ tuổi gầy gò, mang kính cận này được xem là một trong những nhà hoạt động chính trị kiên cường nhất của Hongkong và bị truyền thông Bắc Kinh dán nhãn là một tên cực đoan. Sau 2 năm gầy dựng phong trào Scholarism, anh đã đánh thức khối học sinh, sinh viên Hongkong trỗi dậy - những người chỉ 5 năm trước đó rất ù lì, dị ứng với chính trị. Joshua cùng với khoảng 300 thành viên học sinh của phong trào đã kéo được đồng bạn của họ bước ra bóng tối, tạo sự quan tâm chính trị bằng hồi kẻng đầu tiên: nền giáo dục áp đặt lên các bạn đang có vấn đề! 

Tháng 6, 2014 Scholarism thảo một bản kế hoạch cải tổ hệ thống bầu cử tại Hongkong và đạt được hơn 1/3 ủng hộ của thành phố trong một cuộc trưng cầu dân ý bán chính thức. Từ vấn đề giáo dục để đánh thức nhau, Joshua Wong và Scholarism bước vào công cuộc tranh đấu cho dân chủ.

Tháng 7, 2014 Scholarism tổ chức một cuộc tọa kháng lớn dẫn đến việc hơn 500 học sinh bị tạm giam.

Tháng 9, 2014, Scholarism vận động học sinh, sinh viên đồng loạt bước ra khỏi lớp học để gửi một thông điệp tranh đấu cho dân chủ đến Bắc Kinh. Cuộc "bãi lớp" của những học sinh 17 tuổi lãnh đạo phong trào này đã được sự hỗ trợ rộng rãi của dân chúng cũng như các thầy cô giáo.

Phối hợp với Liên hội Sinh viên Học sinh, Scholarism đã huy động hơn 13.000 học sinh bắt đầu một tuần lễ tẩy chay các lớp học, toạ kháng tại khuôn viên đại học và chuẩn bị cho một cuộc biểu tình lớn vào ngày 1 tháng 10 được dự trù tổ chức bởi phong trào dân chủ Occupy Central.

Ảnh AFP

Tối thứ 7 ngày 28 tháng 9, 2014, 60.000 người bắt đầu tổ chức tuần hành và tìm cách nối kết với những người đang toạ kháng tại trung tâm văn phòng chính phủ. Từ những đòi hỏi về giáo dục, Scholarism đã kết hợp với các phong trào dân chủ khác để cùng tranh đấu cho một mục tiêu chung: phản đối luật bầu cử trong đó những ứng viên cho các chức vụ cao cấp tại Hongkong phải được chọn lựa bởi Bắc Kinh để phục vụ cho đảng cộng sản; đòi hỏi Hongkong có toàn quyền về bầu cử và quyền chọn lựa ứng viên độc lập với Bắc Kinh.

Chủ nhật ngày 28 tháng 9, 2014. Khí thế bùng lên như vũ bão của sinh viên học sinh đã khiến các lãnh đạo phong trào quyết định bắt đầu chiến dịch bất tuân dân sự trên toàn Hongkong sớm hơn dự kiến. Đồng hành với sinh viên học sinh là những nhà hoạt động dân chủ lão luyện như giáo sư Chan Kin-man - đồng sáng lập viên của Occupy Central và Đức Hồng Y Joseph Zen với lời tuyên bố "Đây là lúc chúng ta phải cho thấy chúng ta muốn được tự do chứ không chịu làm nô lệ, là lúc mọi người phải đoàn kết".

Từ Bắc Kinh, lệnh được ban hành là mọi cuộc tuần hành, biểu tình phản đối của người dân Hongkong được xem là bất hợp pháp. Cảnh sát dùng khói cay, hơi tiêu và dùi cui để trấn áp người biểu tình. Cùng lúc, một thủ thuật quen thuộc được thấy ở Việt Nam: mật vụ giả dạng thường dân trà trộn vào đoàn biểu tình, lực lượng an ninh sắc phục lẫn thường phục cô lập những thành phần nòng cốt của phong trào và ngăn chận những kết nối của họ với đám đông quần chúng. Tính đến đêm Chủ nhật, theo cảnh sát đã có 38 người bị thương, hơn 150 người bị bắt giam, trong đó có Joshua Wong.

Ảnh Getty

Ảnh CNN

Sự trỗi dậy của sinh viên học sinh Hongkong không dừng lại ở quần đảo có tên gọi là Cảng Thơm này. Mối lo ngại của Bắc Kinh là nó sẽ vượt đại dương và lan toả khắp lục địa Trung Hoa. Hình ảnh của cậu sinh viên 17 tuổi Joshua Wong đang là biểu tượng của trách nhiệm công dân, ý chí kiên cường và lòng bất khuất của người dân Trung Hoa.