Tản mạn cuối năm: Phải chăng có một hình thái nhà nước kiểu mới?
Nguyễn Hữu Quý
Ngày 06/12/2010 báo điện tử TuanVietnam.net (TVN), đăng bài “Nguyên Chủ tịch Quốc hội bàn về phương thức cầm quyền của Đảng”, trong đó có câu được báo trích dẫn lấy làm “Phát ngôn trong ngày”. Nguyên văn trích dẫn câu nói của cựu Chủ tịch QH Nguyễn Văn An như sau:
“Nếu Đảng làm thay, quyết thay thì Nhà nước và dân sẽ trở thành hình thức, hữu danh vô thực, người ta sẽ có cảm giác Đảng là vua. Không phải là một ông vua như thời phong kiến mà là vua tập thể thời CH XHCN”.
Tôi sẽ không viết bài này, nếu như hai hôm nay trên các báo không xuất hiện thêm hai bài báo đáng để suy nghĩ.
Bài thứ nhất là “Trung Quốc không phải là nước với chủ nghĩa cộng sản mà là một đế chế không hoàng đế”, đăng trên RFA ngày 25/12, là phần trả lời phỏng vấn của nhà văn, nhà sử học Anh Jonathan Fenby với nhà báo Ba Lan Anna Masłoń, bài do Lê Diễn Đức dịch.
Bài thứ hai, được đăng TVN vào ngày 25/12, đó là bài “Lãnh đạo và lãnh chúa“, của tác giả Trần Huy Thuận.
Trước khi nói về “hình thái nhà nước kiểu mới” này, thiết tưởng cũng nên nói về các hình thái nhà nước hiện nay trên thế giới.
TQ-VN láng giềng hữu nghị?
Chúng ta biết rằng, hiện tại tổ chức LHQ có khoảng 189 quốc gia (QG) và vùng lãnh thổ. Ngoại trừ 4 quốc gia do ĐCS lãnh đạo là TQ, VN, Bắc Triều Tiên và Cuba, mặc dù cũng đầy đủ các thiết chế nhà nước về Tam quyền phân lập, nhưng trên thực tế, các thiết chế như Hành pháp, Lập pháp và Tư pháp, cũng như là “các ban” của Đảng mà thôi; các QG còn lại đều tồn tại dưới 2 loại hình thái (thể chế), đó là:
- Thể chế Cộng hoà nghị viện: theo thể chế này, QG có Tổng thống là nguyên thủ QG, thiết chế Tam quyền phân lập rõ ràng; Thủ tướng ở các QG này thường là người đứng đầu của đảng đã thắng cử trong một cuộc bầu cử công khai, minh bạch; lãnh đạo QG (Thủ tướng) thực sự là người tài năng của đảng thắng cử, và tất nhiên cũng là tài năng của đất nước. Đại diện cho các QG này như Mỹ, Đức, Pháp… tóm lại là các nước tiên tiến.
- Thể chế Quân chủ lập hiến: Các nước này vẫn duy trì Hoàng gia, nhưng chỉ là lấy làm danh nghĩa, QG vận hành theo chế độ dân chủ, phát triển… Các QG này cũng theo thể chế Tam quyền phân lập; điển hình là các nước Anh, Hà Lan, Na Uy, Thuỵ Điển…, gần VN hơn là Nhật Bản, Thái Lan…
Nhìn lại 4 nước do ĐCS lãnh đạo, ta dễ nhận thấy, sự phát triển là không bền vững, thậm chí như Bắc TT thì đói triền miên, liên tục hàng năm đều phải nhờ quốc tế viện trợ.
Còn đối với Cuba, người Cuba nay đã nhận ra sai lầm, và trong bài “Năm 2011 sẽ là năm “cách mạng trong lòng Cách mạng“, đăng trên báo Quân đội Nhân dân ngày 26/12 đã trích dẫn: “… năm 2011 là năm nhân dân Cu-ba sẽ phải xây dựng một đất nước “khác” và người dân sẽ phải “làm việc”.
Như vậy, bảo thủ như Cuba, thì đến nay cũng không thể không cải cách được nữa rồi. Cách đây mấy tháng, chính Fidel Castro đã phải nói “Mô hình Cuba không thích hợp nữa, ngay cả với chúng tôi”.
Trở lại với VN và TQ
Nếu như nói rằng, “Trung Quốc không phải là nước với chủ nghĩa cộng sản mà là một đế chế không hoàng đế”, vậy thì, đó là thể chế gì? Hình thái QG loại gì?
Dựa vào nhận định trên đây của nhà văn, nhà sử học Anh Jonathan Fenby, đặt trong “lăng kính” câu nói của cựu Chủ tịch QH Nguyễn Văn An (vua tập thể thời CH XHCN”) và tiêu đề bài viết của tác giả Trần Huy Thuận như đã nêu trên, ta có thể nói về hình thái nhà nước của TQ như sau:
- Đây là nhà nước không có Hoàng đế, nhưng có nhiều VƯƠNG. Hoàng đế ở đây được hiểu như là tập thể Bộ chính trị ĐCSTQ (BCT); các VƯƠNG ta hiểu như là “lãnh chúa vùng”.
- Các VƯƠNG được phát lộc từ BCT, để duy trì quyền lực cho những người thuộc BCT.
- Dưới các VƯƠNG là các nhóm lợi ích thực hiện “cống nạp”, và cứ thế, hình thức “cống nạp” cứ từ thấp lên cao, nhiều nhánh, nhiều tầng nấc… giống như mô hình phản ứng nhiệt hạch.
- TQ hiện nay có một đặc điểm rất riêng, ngoài bản thân hệ thống chính trị này sinh ra tham nhũng và nhiều mâu thuẫn khác, ta còn thấy do các khu tự trị (Tân Cương Tây Tạng, Nội Mông) luôn luôn có xu thế đòi độc lập và bị các QG dân chủ ủng hộ độc lập, cho nên Bắc Kinh buộc phải duy trì “hình thái” này.
Như vậy, về bản chất, hình thái nhà nước của TQ hiện tại là hình thái phong kiến kiểu mới, có một đảng độc quyền lãnh đạo, quản lý quốc gia bằng cách chia quyền cho các lãnh chúa (trung ương và vùng) & thực hiện cống nạp.
Không biết có đúng với ý của cụ Nguyễn Văn An và tác giả Trần Huy Thuận không nhỉ?
Vậy đâu là “mô hình” của Việt Nam ta?
Nguyễn Hữu Qúy 28.12.2010
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN
Nguồn bài: boxitvn.net
No comments:
Post a Comment